سیوطی
(جلال الدین ابو الفضل عبد الرحمن بن ابی بکر بن محمد بن سابق الدین خضیری سیوطی‏)
صاحب تفسیر الدر المنثور فی التفسیر الماثور
محل تولد اسیوط مصر
تاریخ تولد 849 ق
تارخ وفات 911 ق
استادان اساتید وی را به پنجاه و یک نفر میرسند که بارزترین آنان کمال بن همام و شرف الدین مناوی‏ و علامه تقی الدین سبکی حنفی‏ و علامه محیی الدین کافیجی‏ و سیف الدین حنفی‏ و استاد شهاب شار- مساحی‏ است.
شاگردان داودی‏ و...
معرفی تفسیر سیوطی این تفسیر را در دو موضع معرفی کرده، یکی در مقدمه الدر المنثور و دیگری در پایان کتاب اتقان.
در کتاب اتقان می‏گوید: کتاب مستندی گردآوری کردم که در آن روایات تفسیری پیامبر (ص) را آورده‏ام، این روایات حدود ده هزار و اندی میشود. در میان آنها حدیث مرفوع و موقوف وجود دارد. به حمد الله این تفسیر در چهار جلد به پایان رسیده و آن را به ترجمان القرآن نامگذاری کردم.
روش تفسیر: در مقدمه الدر المنثور می‏نویسد: وقتی که ترجمان القرآن را تالیف کردم... چونکه احادیث این تفسیر از طرق گوناگون از منابع مهم استخراج شده بود متوجه شدم دانشجویان میل چندانی به مطالعه آن ندارند زیرا خسته می‏شوند، از اینرو اسناد آن را حذف نمودم و تنها به متن احادیث اکتفا نمودم و احادیث استخراجی را به منابع نسبت دادم و آن را به الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور نامیدم. از این دو عبارت روشن می‏شود که سیوطی تفسیر الدر المنثور را از تفسیر ترجمان القرآن اقتباس کرده و در حقیقت الدر المنثور خلاصه ترجمان القرآن است آنهم خلاصه‏ای که فقط اسناد احادیث را حذف کرده نه متن احادیث.
یادآوری این نکته سودمند است که تفسیر الدر المنثور علی‏رغم شهرت فراوانی که دارد از منابع معتبر و قدیمی تفسیر ماثور به شمار نمی‏آید زیرا تفسیر طبری به لحاظ قدمت و جامعیت مقدم بر تفسیر سیوطی است. شاید شهرت تفسیر سیوطی بدین خاطر است که تفسیر وی از منابع و مآخذی است که در دسترس همگان به ویژه تفسیر پژوهان بوده و مراجعه به آن بسیار آسان است.
نکته دیگر اینکه تفسیر سیوطی یک تفسیر اختصاصی روایی است که تفسیر پژوهان به راحتی به احادیث مراجعه می‏کنند ولی تفسیر طبری یک تفسیر روایی جامعی است که به شیوه اجتهادی تدوین شده و دسترسی به روایات آن مستلزم صرف وقت بیشتری است از اینرو تفسیر طبری کمتر مورد توجه قرار گرفته ولی تفسیر سیوطی جزو منابع تفسیر ماثور به حساب آمده است. سوم اینکه شهرت شخص سیوطی و خوش‏ذوقی ایشان در تالیف آثار و جامعیت علمی وی نیز در شهرت تفسیر الدر المنثور نقش بسزایی داشته است.