و آن حكمت آميز و بلندمرتبه است و در ام الكتاب در نزد ماست. (سوره مباركه زخرف، آيه 4)
ام الکتاب | جستجو
كد شخص: 137
نام: سیوطی
دسته: مفسرين
متن:
سیوطی (جلال الدین ابو الفضل عبد الرحمن بن ابی بکر بن محمد بن سابق الدین خضیری سیوطی) صاحب تفسیر الدر المنثور فی التفسیر الماثور محل تولد اسیوط مصر تاریخ تولد 849 ق تارخ وفات 911 ق استادان اساتید وی را به پنجاه و یک نفر میرسند که بارزترین آنان کمال بن همام و شرف الدین مناوی و علامه تقی الدین سبکی حنفی و علامه محیی الدین کافیجی و سیف الدین حنفی و استاد شهاب شار- مساحی است. شاگردان داودی و... معرفی تفسیر سیوطی این تفسیر را در دو موضع معرفی کرده، یکی در مقدمه الدر المنثور و دیگری در پایان کتاب اتقان. در کتاب اتقان میگوید: کتاب مستندی گردآوری کردم که در آن روایات تفسیری پیامبر (ص) را آوردهام، این روایات حدود ده هزار و اندی میشود. در میان آنها حدیث مرفوع و موقوف وجود دارد. به حمد الله این تفسیر در چهار جلد به پایان رسیده و آن را به ترجمان القرآن نامگذاری کردم. روش تفسیر: در مقدمه الدر المنثور مینویسد: وقتی که ترجمان القرآن را تالیف کردم... چونکه احادیث این تفسیر از طرق گوناگون از منابع مهم استخراج شده بود متوجه شدم دانشجویان میل چندانی به مطالعه آن ندارند زیرا خسته میشوند، از اینرو اسناد آن را حذف نمودم و تنها به متن احادیث اکتفا نمودم و احادیث استخراجی را به منابع نسبت دادم و آن را به الدر المنثور فی التفسیر بالمأثور نامیدم. از این دو عبارت روشن میشود که سیوطی تفسیر الدر المنثور را از تفسیر ترجمان القرآن اقتباس کرده و در حقیقت الدر المنثور خلاصه ترجمان القرآن است آنهم خلاصهای که فقط اسناد احادیث را حذف کرده نه متن احادیث. یادآوری این نکته سودمند است که تفسیر الدر المنثور علیرغم شهرت فراوانی که دارد از منابع معتبر و قدیمی تفسیر ماثور به شمار نمیآید زیرا تفسیر طبری به لحاظ قدمت و جامعیت مقدم بر تفسیر سیوطی است. شاید شهرت تفسیر سیوطی بدین خاطر است که تفسیر وی از منابع و مآخذی است که در دسترس همگان به ویژه تفسیر پژوهان بوده و مراجعه به آن بسیار آسان است. نکته دیگر اینکه تفسیر سیوطی یک تفسیر اختصاصی روایی است که تفسیر پژوهان به راحتی به احادیث مراجعه میکنند ولی تفسیر طبری یک تفسیر روایی جامعی است که به شیوه اجتهادی تدوین شده و دسترسی به روایات آن مستلزم صرف وقت بیشتری است از اینرو تفسیر طبری کمتر مورد توجه قرار گرفته ولی تفسیر سیوطی جزو منابع تفسیر ماثور به حساب آمده است. سوم اینکه شهرت شخص سیوطی و خوشذوقی ایشان در تالیف آثار و جامعیت علمی وی نیز در شهرت تفسیر الدر المنثور نقش بسزایی داشته است.