در بعض کتب تاریخیه نقل است که: عبدالرحمن صاحب اندلس گوید (در سفری که عازم تشرف به مکه معظمه بودم به بغداد رسیدم و به یکی از دلال‏های گفتم که کنیزکی که شایسته باشد برایم تحصیل نمای که در طریق مأنوس به من باشد. کنیزکی به من ارائه داده که در نهایت حسن و جمال و صبیحت صورت و ملاحت بود. چشم من خیرگی می‏کرد دلم بسیار به او مایل شد. نزدیک آن کنیزک رفتم و به او گفتم که تو را چه نام است؟ در جواب گفت: مکه. گفتم: (سبحان اللَّه قد قرب الطّریق) عجبا راه مکّه به من نزدیک شد. پس خال سیاهی را در صورت زیبای او دیدم، گفتم: یا جاریه این چیست در صورت زیبای تو؟ تبسّم کرده و گفت: (هذا هو الحجر الاسود) این سیاهی، حجرالاسود است. گفتم: دستور می‏دهی که تا حجرالاسود را بوسه دهم؟ جواب مرا از قرآن داد و گفت:
وَ تَحْمِلُ أثْقالَکُمْ إلی بَلَدٍ لَمْ تَکُونُوا بالِغیهِ إلاّ بِشِقِّ اْلأَنْفُسِ إنَّ رَبَّکُمْ لَرَؤُفٌ رَحیمٌ (16نحل/7) و بارهایتان را تا شهری که جز با به رنج انداختن تن خویش به آن نمی‏توانید رسید، می‏برند، بی گمان پروردگارتان رئوف [و] مهربان است.
کنایه از آنکه نمی‏رسید به مکّه و استلام حجرالاسود مگر به مشقّت و زحمت یعنی بی‏درم و عدم رنج، قدم به حریم محترم نمی‏توانید رسانید. پس از آن گفت:
لنْ تَنالُوا الْبِرَّ حَتّی تُنْفِقُوا مِمّا تُحِبُّونَ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْ‏ءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلیمٌ (3آل عمران/92) هرگز به نیکی دست نیابید مگر آنکه از آنچه دوست دارید [و عزیز می‏شمارید] ببخشید، و هر آنچه ببخشید خداوند از آن آگاه است.
(هرگز نمی‏رسید به خوبی مگر آنکه انفاق کنید از آن چیزهایی که دوست دارید) کنایه از آنکه قیمت مرا بده و مرا خریداری کن تا مال تو شوم، پس از آن به وصال من خواهی رسید. عبدالرحمن گوید: من از گفتارهای لطیف و بیانهای ظریف او حیران شدم و او را به مبلغی خریدم و به همراه خود بردم و اکثر سؤال و جوابهای او از قرآن شریف بود.
/پاورقی1- ر.ک: کشکول الناشریه 6 7/1. لطائف الطوائف، 401 (با اندکی تفاوت)/
(این قسمت شعر است: موسسه ام الکتاب)
خوان خواجه کعبه است و نان او بیت الحرام = نیک بنگر تا به کعبه جز به رنج تن رسی
بر نبشته بر کنار نان او خطّی سیاه = لم تکونوا بالغیه الّا بشقّ الانفسی
ملاحظات: ادامه متن در صفحه بعد