فضیلت قرائت و خواص سوره جمعه

شصت و دومین سوره قران کریم است که مدنی و 11 آیه دارد.
در فضیلت این سوره از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم رواست شده است: هر کس سوره جمعه را قرائت نماید خداوند ده برابر کسانی که در نماز جمعه شرکت می کنند و نیز کسانی که در شهرهای مسلمان نشین به نماز جمعه نمی روند، حسنه عطا می کند.
/پاورقی 1. مجمع البیان، ج 10، ص 5./
از امام صادق علیه السلام نیز نقل شده: هر کس این سوره را در هر شب جمعه بخواند کفاره گناهان ما بین دو جمعه خواهد بود.
/پاورقی 2. بحارالانوار، ج 86، ص 362./
حضرت امام محمد باقر علیه السلام نیز فرمودند: سوره جمعه و منافقون را قرائت کن زیرا قرائت این دو سوره در روز جمعه در نماز صبح و ظهر و عصر سنت است.
/پاورقی 3. علل الشرائع، ج 2، ص 356./
در سخنی از امام صادق علیه السلام هم امده است: برای هر مؤمنی لازم و شایسته است که اگر شیعه ما است سوره جمعه و اعلی را در شب جمعه بخواند و در نماز ظهر روز جمعه سوره جمعه و منافقون را بخواند که اگر چنین کند مانند ان است که همسنگ عمل پیامبر خدا را انجام داده است و پاداش کارهای او و ثواب های او فقط بهشت است.
/پاورقی 4. ثواب الاعمال، ص 118./
امام محمد باقر علیه السلام فرموده اند: خداوند به وسیله سوره جمعه مؤمنان را گرامی داشته است. رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سوره جمعه را بشارتی برای مومنان و سوره منافقون را توبیخی برای منافقان قرار داد به همین سبب نباید قرائت این دو سوره را در نماز جمعه ترک کرد.
/پاورقی 5. تهذیب الاحکام، ج 3، ص 6./

آثار و برکات تلاوت سوره جمعه

1. دور کننده امور خوفناک
هر کس در هر شب و روز، سوره جمعه را قرائت نماید از انچه می ترسد ایمنی می یابد و هر چیز خوفناک و ترسناکی از او دور می شود.
/پاورقی 6. تفسیرالبرهان، ج 5، ص 371./
همچنین از ایشان روایت است: هر کس در قرائت سوره جمعه مداومت ورزد اجر عظیمی نصیب او خواهد شد و از هر چیزی که موجب ترس و خوف اوست ایمن می گردد.
/پاورقی 7. همان./
2. دور کننده وسوسه شیاطین
امام صادق علیه السلام در این باره فرموده اند: هر کس شب ها و روزها در صبح و عصر، سوره جمعه را قرائت نماید از وسوسه شیطان ایمن می شود و خداوند گناه آن روز او را می بخشد.
/پاورقی 8. همان./
3. برای حفظ زراعت
برای حفظ زراعت و محصول کاشته از افت ها و ایجاد برکت در آنها آیه 4 سوره جمعه را بر یک صدف در روز جمعه بنویسد و در زمین کشاورزی بیندازد هم چنین اگر این آیه را بنویسد ودر هر چیزی قرار دهند سبب حفظ و برکت در آن میشود.
/پاورقی 9. خواص القرآن و فوائده، ص 131./

شأن نزول و محتوای سوره جمعه

این سوره در حقیقت بر دو محور اصلی اساسی دور می زند: نخست توجه به توحید و صفات خدا و هدف از بعثت پیامبر اسلام صلی اللّه علیه و آله و سلّم و مساله معاد، و دیگری برنامه سازنده نماز جمعه و بعضی از خصوصیات این عبادت بزرگ. ولی با نظر دیگر محتوای این سوره را در چند بخش می توان خلاصه کرد. ۱. تسبیح عمومی موجودات. ۲. هدف بعثت پیامبر اسلام صلی اللّه علیه و آله و سلّم از نظر بعد تعلیم و تربیت. ۳. هشدار به مؤمنان که از اصول آئین حق منحرف نشوند آن گونه که یهود منحرف شدند. ۴. اشاره ای به قانون عمومی مرگ که دریچه ای است به سوی عالم بقا. ۵. دستور مؤ کد برای انجام فریضه نماز جمعه و تعطیل کسب و کار برای شرکت در آن.

داستان سوره جمعه

و نیز در همان کتاب آمده که جابر بن عبداللّه گفت: کاروانی وارد مدینه شد، در حالی که ما با رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم مشغول نماز بودیم، مردم (نماز را رها کرده) به سوی آن کاروان رفتند، و به جز دوازده نفر که یکی از ایشان من بودم کسی باقی نماند، و در این جریان بود که آیه شریفه (و اذا راوا تجاره او لهوا انفضوا الیها...) نازل گردید.
و از کتاب عوالی اللئالی حکایت شده که مقاتل بن سلیمان گفته: در بینی که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در روز جمعه خطبه می خواند، دحیه کلبی با مال التجاره از شام آمد، و او هر وقت می آمد در مدینه هیچ کس باقی نمی ماند، همه به سوی او می آمدند، چون هر وقت مال التجاره می آورد، تمامی آنچه مردم بدان نیازمند بودند می آورد، از آرد و گندم و غیر آن، و نیز هر وقت می آمد طبل می زد تا مردم از آمدنش مطلع شوند و از او جنس بخرند
آن روز که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم در خطبه نماز جمعه بود، دحیه کلبی وارد شهر مدینه شد، و در آن ایام هنوز اسلام نیاورده بود، مردم آن جناب را بالای منبر تنها گذاشتند، و رفتند، و در مسجد به جز دوازده نفر کسی نماند. حضرت فرمود: اگر این دوازده نفر هم می رفتند خدای تعالی از آسمان سنگ بر آنان می بارید، اینجا بود که سوره جمعه بر آن حضرت نازل شد.
مؤلف: این داستان به طرق بسیاری هم از طرق شیعه و هم از طرق اهل سنت روایت شده، و اخبار در عدد باقی ماندگان در مسجد از هفت تا چهل نفر اختلاف دارد.
و نیز در مجمع البیان است که جمله (انفضوا) به معنای این است که مردم متفرق شدند. و از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود: به معنای (منصرف شدند) است. یعنی مردم به سوی تجارت منصرف شده، و تو را سر پا بالای منبر تنها گذاشتند.
جابر بن سمره می گوید: من هیچگاه رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم را ندیدم که نشسته خطبه بخواند، پس اگر کسی برایت حدیث کرد که آن جناب نشسته خطبه خوانده دروغ گفته است.
مؤلف: این معنا در روایاتی دیگر نیز آمده.
و در الدر المنثور است که ابن ابی شیبه از طاووس روایت کرده که گفت: رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم و ابو بکر و عمر و عثمان همگی ایستاده خطبه می خواندند، و اولین کسی که بالای منبر نشست، معاویه بن ابی سفیان بود.