فضیلت قرائت و خواص سوره لیل

نود و دومین سوره قرآن کریم است که مکی و 11 آیه دارد.
در سخنی از رسول خدا صلی الله علیه و اله وسلم آمده است: هر کس سوره لیل را قرائت کند خداوند به اندازه ای به او نعمت عطا می کند تا راضی شود و او را از سختی و تنگی عافیت بخشیده و کارها را بر او آسان می کند.
/پاورقی 1. مجمع البیان، ج 10، ص 372./
امام صادق علیه السلام روایت می کند: هر که سوره لیل را در روز یا شب قرائت کند تمام اعضای بدنش بر اعمال نیک او شهادت می دهند و خداوند شهادت ایشان را پذیرفته و به بهشت رهنمون می شود.
/پاورقی 2. ثواب الاعمال، ص 123./

ختم سوره لیل

الف: اگر کسی حاجت مهمی داشته باشد یا مشکلی که راه حل آن برایش مشکل باشد و درمانده و بیچاره شده باشد شب با طهارت و وضو وارد بسترش شود و فرش و لحاف او پاکیزه باشد و تنهای تنها، در وقت خواب، هفت مرتبه هر یک هر یک از سوره های شمس و لیل را بخواند و بعد از آن بگوید: اللهم اجعل من امری فرجا و مخرجا که در شب اول یا سوم یا پنجم یا هفتم، شخصی به خواب او می آید و مشکلش را با او مطرح می کند و راه حلش را دریافت می کند.
/پاورقی 6. زادالمعاد، ص 512./

ب: جهت رسیدن به فتوحات و زیادی مال
40 شب هر شب 40 بار سوره لیل را بخواند و چون به آیه: ما لاحد عنده من نعمه تجزی رسید آن را 3 مرتبه بخواند و آنگاه سوره را تمام کند.
/پاورقی 7. درمان با قرآن، ص 149./

ج: هر کس سوره شمس و لیل را سه شب متوالی هر کدام 7 بار بخواند و بعد سی بار بگوید: بسم الله الرحمن الرحیم. تبارک الله رب العالمین، و لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم انشاءالله حاجتش روا گردد.
/پاورقی 8. درمان با قرآن، ص 148./

آثار و برکات تلاوت سوره لیل

1. جلوگیری از خواب بد
هر کس هنگام خواب سوره لیل را پانزده بار قرائت کند در خوابش جز آنچه از خیر و خوبی دوست دارد در خواب نبیند و خواب بد نخواهد دید و هر کس در نماز عشا آن را بخواند مانند آن است که یک چهارم قرآن را خوانده و نمازش مورد قبول خداوند قرار می گیرد.
/پاورقی 3. تفسیرالبرهان، ج 5، ص 675./

2. به هوش آمدن بیمارصرعی
امام صادق علیه السلام فرمودند: ... و هر کس این سوره را در گوش کسی که غش کرده و کسی که بیماری صرع دارد بخواند در همان ساعت به هوش می آید.
/پاورقی 4. تفسیرالبرهان، ج 5، ص 675./

3. درمان تب
هر گاه کسی تب دارد سوره لیل را بنویسد و بشوید و بیاشامد شفا می یابد.
/پاورقی 5. درمان با قرآن، ص 149./

شأن نزول و محتوای سوره لیل

در آغاز سوره بعد از ذکر سه سوگند مردم را به دو گروه تقسیم می کند: انفاق کنندگان باتقوا، و بخیلانی که منکر پاداش قیامتند، پایان کار گروه اول را خوشبختی و سهولت و آرامش، و پایان کار گروه دوم را سختی و تنگی و بدبختی می شمرد.
در بـخش دیگری از این سوره، بعد از اشاره به این معنی که هدایت بندگان برخداست، همگان را از آتش فروزان دوزخ انذار می کند.
و در آخرین بخش کسانی را که در این آتش می سوزند و گروهی را که از آن نجات می یابند با ذکر اوصاف معرفی می کند.

داستان سوره لیل

بحث روایتی (روایاتی درباره نزول آیات: (فاءما من اعطی و اتّقی ...) در شان (ابو دحداح) و روایتی درباره اینکه هدایت کننده خدا است)
در کافی به سند خود از محمد بن مسلم روایت کرده که گفت: از امام باقر علیه السلام معنای آیه (و اللیل اذا یغشى)، و آیه (و النجم اذا هوى) و آیات نظائر این دو را که در آنها به حقایق تکوینی سوگند یاد شده پرسیدم و عرضه داشتم (آیا ما نیز می توانیم مثلا به خورشید و ستاره سوگند بخوریم؟) فرمود: خدای تعالی می تواند به هر یک از مخلوقاتش سوگند یاد کند، ولی بندگانش نمی توانند به غیر او سوگند بخورند.
مؤ لف: این روایت را مرحوم صدوق هم به سند خود از علی بن مهزیار از ابو جعفر دوم امام جواد علیه السلام نقل کرده. و در تفسیر قمی در ذیل آیه (و اللیل اذا یغشى) آمده که امام درباره معنایش فرمود: سوگند به شب وقتی که روز را می پوشاند.
و از حمیری نقل شده که در قرب الاسناد از احمد بن محمد، از احمد بن محمد بن ابی نصر، از ابی الحسن رضا علیه السلام روایت کرده که گفت: از آن جناب شنیدم در تفسیر آیه (و اللیل اذا یغشى) می فرمود:مردی در حیاط خانه مسلمانی درخت خرمایی داشت، و به همین بهانه باعث زحمت صاحب خانه می شد، صاحب خانه نزد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم شکایت کرد، حضرت، صاحب درخت را خواست وقتی آمد فرمود: درخت خرمایت را به درخت خرمایی در بهشت می فروشى؟ آن مرد گفت: نه و نفروخت مردی از انصار که کنیه اش ابی دحداح بود از این معامله خبردار شد نزد صاحب نخله رفت، و گفت درخت خرمایت را به حائط من بفروش، آن مرد پذیرفت ابو دحداح نزد رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم شد و عرضه داشت: درخت خرمای فلانی را در مقابل حائطم خریدم، حضرت فرمود در مقابل حائطت یک درخت خرمای بهشتی خواهی داشت.
در اینجا بود که خدای تعالی بر پیامبرش این آیه را نازل کرد: (و ما خلق الزوجین الذکر و الانثی ان سعیکم لشتی فاما من اعطى) یعنی درخت خرما را بدهد (و اتقی و صدق بالحسنى) یعنی وعده نخله ای که رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم داد (فسنیسره للیسری ... تردى).
مؤلف: این روایت را قمی در تفسیر خود بدون ذکر امام نقل کرده، و کلمه (زوجین) تفسیری است که امام برای جمله (الذکر و الانثى) کرده.
و نیز در تفسیر قمی در ذیل آیه (و سیجنبها الاتقى) آمده که امام فرمود: این اتقی ابو دحداح بوده.
مؤ لف: این روایاتی بود که از طرق شیعه در تفسیر این آیات وارد شده.
طبرسی رحمة اللّه علیه در مجمع البیان قصه را از واحدی نقل کرده که او به سند خود از عکرمه از ابن عباس آورده، و در آن آمده که مردی انصاری وارد معامله آن درخت خرماشد و با صاحبش صحبت کرد، و در آخر آن را به چهل درخت خرید، و به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم بخشید، رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم هم آن را به صاحب خانه بخشید، و سپس طبرسی از عطاء روایت کرده که گفت: نام خریدار درخت ابو دحداح بود.
و سیوطی در الدر المنثور قصه را از ابن ابی حاتم از ابن عباس نقل کرده و بعد آن را تضعیف نموده.