فضیلت قرائت و خواص سوره قدر

سوره قدر نود و هفتمین سوره قرآن کریم است که مکی و4 آیه دارد.
از امام باقر علیه السلام روایت شده است: هر کس سوره انا انزلناه ... را با صدای بلند بخواند مانند آن است که شمشیر خود را در راه خداوند عزو جل کشیده است جنگ می کند. و هر کس این سوره را آهسته قرائت نماید مانند آن است که در راه خدا در خون خود آغشته شده است. و هر کس این سوره را ده بار بخواند خداوند گناهان او را می زداید و محو می کند.
/پاورقی 1. الکافی، ج 2، ص 454./
امام صادق علیه السلام می فرمایند: هر کس این سوره را در هر نماز واجب بخواند او را صدا زننده ای از جانب خداوند صدا می زند که: ای بنده خدا! بخشید خداوند بر تو گناهان گذشته را، پس از سر بگیر عمل خود را.
از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده است: هر که این سوره را بخواند به او از ثواب کسی که ماه رمضان را روزه گرفته است و شب قدر را شب زنده داری کرده است داده می شود.
از حضرت رضا علیه السلام نقل شده است: هر که نزد قبر برادر مؤمن خود از هر جانب که بگذارد دست خود را، هفت بار انا انزلناه فی ... را بخواند از ترس بیم بزرگ و ترس روز قیامت در امان خواهد بود.
امیرمؤمنان علیه السلام می فرمایند: هر کس قرادت کند سوره قل هو الله ... را و انا انزلناه ... را پیش از آنکه خورشید طلوع کند رو نمی آورد و نمی رسد او را در آنروز گناهی، گرچه ابلیس و شیطان تلاش نماید.
/پاورقی 2. سوره قدر جلوه گاه ولایت، ص 25-17./
امام کاظم علیه السلام درباره قرائت این سوره در روز جمعه می فرماید: برای خداوند در روز جمعه هزار نفحه رحمت است که هر بنده ای به اندازهای از این رحمت عطا می کند و هر کس این سوره را بعد از ظهر جمعه صد بار قرائت نماید خداوند همه آن هزار نفحه رحمت را به او خواهد داد.
/پاورقی 3. الامالی، صدوق، ص 703./
امام صادق علیه السلام فرمودند: نوری که پیشاپیش مؤمنان در روز قیامت است نور سوره قدر است.
/پاورقی 4. بحارالانوار، ج 89، ص 329./
امیرالمؤمنین در کلامی زیبا فضایل این سوره را اینگونه تشریح کرده اند: هر چیز میوه ای دارد و میوه قرآن سوره قدر است، هر چیز گنجی دارد و گنج قرآن سوره قدر است، هر چیز یاریگری دارد و یاری گر ضعیفان سوره قدر است، و هر چیز راه آسانی دارد و راه آسان برای درماندگان سوره قدر استو هر چیز عصمتی دارد و عصمت مؤمنان سوره قدر است و هر چیز هدایتی دارد و هدایت صالحان سوره قدر است، هر چیز سروری دارد و سرور قرآن سوره قدر است. هر چیز زینتی دارد و زینت قران سوره قدر است، هر چیز خیمه ای دارد و خیمه متعبّدان سوره قدر است و هر چیز بشارتی دارد و بشارت مردم سوره قدر است و برای هر چیز حجتی است و حجت بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم سوره قدر است پس به آن ایمان بیاورید.
/پاورقی 5. بحارالانوار، ج 89، ص 331./
از وجود نورانی امام باقر علیه السلام روایت شده است: هر کس سوره قدر را هر شب صد بار تلاوت نماید پیش از آغاز صبح بهشت را خواهد دید.
/پاورقی 6. جامع احادیث شیعه، ج 15، ص 126./
هم چنین فرموده اند: هر کس سوره قدر را در هنگام خواب و پس از بیداری قرائت کند اجر و ثواب آن لوح محفوظ را سرشار خواهد کرد.
/پاورقی 7. مستدرک الوسائل، ج 4، ص 293./
در روایتی دیگر فرمودند: هر کس این سوره را تلاوت نماید هفتاد صف از فرشتگان و هر یک هفتاد بار بر او درود و رحمت می فرستند.
/پاورقی 8. بحارالانوار، ج 89، ص 330./
و باز ایشان فرموده اند: هر کس سوره قدر را در هنگام خوابیدن 11 بار بخواند خداوند نوری برایش می آفریند که گستردگی آن جهان هستی را در بر می گیرد که در هر درجه آن هزار فرشته است. و ایشان تا صبح برای قاری این سوره طلب مغفرت می کنند.
/پاورقی 9. جامع احادیث شیعه، ج 15، ص 149./

ختم سوره قدر

وسعت رزق و روزی
الف: هر روز 10 مرتبه بعد از نماز صبح بخواند و قدرت خدا را مشاهده نماید.
ب: همچنین به نیت برآورده شدن حاجات 360 بار این سوره مبارکه را قرائت نماید.
/پاورقی 22. درمان با قرآن، ص 154 و 155./

آثار و برکات تلاوت سوره قدر

1. خروج از دین و بدهکاری
یکی از آثار سوره قدر تسریع در پرداخت بدهی هاست.
امام باقر علیه السلام در جواب شخصی که که توان ادای قرض را نداشت فرمودند: زیاد استغفار کن و سوره قدر را فراوان بخوان.
/پاورقی 10. الکافی، ج 5، ص 317./
امیرالمؤمنین علیه علیه السلام می فرمایند: بهترین رفیق آدمی سوره قدر است که به و سیله آن می تواند قرضش را ادا کند.
/پاورقی 11. جامع احادیث الشیعه، ج 15، ص 127./
2. دوای دردها
در روایتی از امام صادق علیه السلام نقل شده است: هر کس که دردی دارد کوزه ای نو بگیرد و در آن آب بریزد و این کار را خود به عهده گیرد سپس سوره قدر را به شیوه ترتیل سی بار بر آن آب بخواند. آنگاه از آن آب بنوشد و با آن وضو بگیرد و به وسیله آن سر و صورت خود را مسح کند و هر مقدار که از آب کم شد بر آن بیفزاید سه روز بر او نمی گذرد مگر اینکه به اذن خداوند درد او درمان می شود.
/پاورقی 12. طب الائمه، ص 123./
3. بینایی چشم
در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است: هر کس سوره قدر را بر آب بخواند و از آن آب بنوشد خداوند نوری در چشمان او قرار می دهد.
/پاورقی 13. مستدرک الوسائل، ج 4، ص 314./

4. آسان شدن زایمان
در روایت آمده است: هرگاه زایمان زنی سخت شد در کنارش سوره قدر را زیاد قرائت کنید.
/پاورقی 14. الدعوات، ص 201./
5. فرزند دار شدن
برخی از افراد از داشتن فرزند یا جنسیت دلخواه محرومند. امام باقر علیه السلام فرمودند: هر وقت که زن وارد ماه نهم شد سوره قدر را با مشک و زعفران بنویس و آن را شسته و به او بنوشان.
/پاورقی 15. طب الائمه، ص 96./
6. درمان بیماری کبد
امام صادق علیه السلام فرمودند: اگر سوره قدر را بر سفالی جدید نوشته و با آب باران شسته شود سپس مقداری شکر بر آن اضافه کنند و کسی که درد کبد دارد آن را بنوشد به اذن خداوند خوب می شود.
/پاورقی 16. مستدرک الوسائل، ج 4، ص 314./
7. خواب آرام و امنیت هنگام خواب
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس بعد از نماز عشا 15 بار سوره قدر را قرائت نماید تا شب آینده در امان الهی خواهد بود. و هر که 7 بار این سوره را پیش از خواب قرائت نماید تا صبح در امان الهی خواهد بود.
/پاورقی 17. تفسیرالبرهان، ج 5، ص 699./
8. اجابت دعا
امام جواد علیه السلام فرمودند: هر کس سوره قدر را در یکی از نمازهایش قرائت نماید در علیین نمازش مورد قبول و ثوابش دو برابر می شود و هر کس این سوره را بخواند و آنگاه دعا کند دعایش در لوح محفوظ مستجاب نوشته می شود.
/پاورقی 18. مستدرک الوسائل، ج 4، ص 190./
9. بخشش گناهان
امام صاددق علیه السلام فرمودند: هر که سوره قدر را در یکی از نمازهای واجب قرائت نماید منادی ندا می دهد: ای بنده خدا گناهان گذشته تو را آمرزیده است پس اعمالت را از سر بگیر.
/پاورقی 19. ثواب الاعمال، ص 124./
امام رضا علیه السلام می فرمایند: هر مومنی که هنگام وضو گرفتن سوره قدر را بخواند از گناهانش خارج می شود مانند ان روزی که از مادر زاده شد.
/پاورقی 20. فقه الرضا، ص 70./
10. مغفرت برای اموات
از جمله حقوقی که بر عهده مومنین است به یاد داشتن و هدیه فرستادن برای اموات و درگذشتگان به ویژه والدین، بستگان، و دوستانی است که از دنیا به سرای باقی رفته اند می باشد. در حدیثی ارزشمند از امام رضا علیه السلام آمده است: هر کس قبر مومنی را زیارت کند و در کنار قبرش سوره قدر را هفت مرتبه قرائت کند و خداوند هم او و صاحب قبر را می آمرزد.
/پاورقی 21. کتاب من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 181./

شأن نزول و محتوای سوره قدر

محتوای این سوره چنانکه از نامش نیز پیدا است بیان نزول قرآن مجید در شب قدر است، و سپس بیان اهمیت شب قدر و برکات و آثار آن.
در اینکه این سوره در مکه نازل شده، یا مدینه؟ مشهور میان مفسران مکی بودن آن است، ولی بعضی احتمال داده اند که در مدینه نازل شده است، زیرا در روایتی آمده که پیغمبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلّم در خواب دید که بنی امیه از منبر او بالا رفته اند، این امر بر پیامبر گران آمد و ناراحت شد، سوره قدر نازل گردید و پیامبر را تسلی دارد لذا بعضی لیلة القدر خیر من الف شهر را ناظر به مدت حکومت بنی امیه که حدود یکهزار ماه بود می دانند و می دانیم مسجد و منبر در مدینه تشکیل شد نه در مکه.
ولی معروف چنانکه گفتیم مکی بودن است، و این روایت ممکن است از قبیل تطبیق باشد نه شان نزول.

داستان سوره قدر

بحث روایتی
در تفسیر برهان از شیخ طوسی از ابوذر روایت آورده که گفت: به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم عرضه داشتم یا رسول اللّه آیا شب قدر شبی است که در عهد انبیاء بوده و امر بر آنان نازل می شده و چون از دنیا می رفتند نزول امر در آن شب تعطیل می شده است؟ فرمود: نه بلکه شب قدر تا قیامت هست.
مؤلف: در این معنا روایات زیادی از طرق اهل سنت نیز آمده.
و در مجمع البیان است که از حماد بن عثمان از حسان ابن ابی علی نقل شده که گفت: از امام صادق علیه السلام از شب قدر پرسیدم، فرمود در نوزدهم رمضان و بیست و یکم و بیست و سوم جستجویش کن.
مؤلف: در معنای این روایات روایاتی دیگر نیز هست، و در بعضی از اخبار تردید بین دو شب شده، یکی بیست و یکم و دیگری بیست و سوم، مانند روایتی که عیاشی از عبد الواحد از امام باقر علیه السلام روایت کرده. و از روایاتی دیگر استفاده می شود که شب قدر خصوص بیست و سوم است، و اگر معینش نکرده اند به منظور تعظیم امر آن بوده، تا بندگان خدا باگناهان خود به امر آن اهانت نکنند.
و نیز در تفسیر عیاشی در روایت عبد اللّه بن بکیر از زراره از یکی از دو امام باقر و صادق علیهما السلام آمده که فرمود: شب بیست و سوم همان شب جهنی است، و حدیث جهنی این است که گفت: به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم عرضه داشتم: منزل من 566
مؤلف: حدیث جهنی که نامش عبد اللّه بن انیس انصاری بود، از طرق اهل سنت نیز روایت شده، و سیوطی آن را در الدر المنثور از مالک و بیهقی نقل کرده.
و در کافی به سند خود از زراره روایت کرده که گفت: امام صادق علیه السلام فرمود: تقدیر در نوزدهم و ابرام در شب بیست و یکم و امضا در شب بیست و سوم است.
مؤلف: در این معنا هم روایات دیگری هست.
پس معلوم شد آنچه همه روایات مختلفی که از ائمه اهل بیت علیهم السلام وارد شده در آن اتفاق دارند این است که: شب قدر تا روز قیامت باقی است، و همه ساله تکرار می شود، و نیز لیله القدر شبی از شبهای رمضان، و نیز یکی از سه شب نوزده و بیست و یک و بیست و سه است.
و اما از طرق اهل سنت روایات به طور عجیبی اختلاف دارند که به هیچ وجه نمی شود بین آنها را جمع کرد، ولی معروف بین اهل سنت این است که شب بیست و هفتم است، و در آن شب بوده که قرآن نازل شده. از خوانندگان محترم هر که بخواهد آن روایات را ببیند باید به تفسیر الدر المنثور و سایر جوامع حدیث مراجعه کند.
روایتی دالّ بر اینکه سوره قدر برای تسلیت به رسول اللّه صلی الله علیه و آله که در رؤ یا بنی امیه را بر منبر خود دیده بود نازل شده.
و در الدر المنثور است که خطیب از ابن مسیب روایت کرده که گفت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم فرمود: در خواب به من نشان دادند که بنی امیه بر منبرم بالا می روند، و این معنا بر من سخت گران آمد و خدای تعالی در این مناسبت سوره انا انزلناه فی لیله القدر را نازل کرد.
مؤلف: نظیر این روایت را خطیب هم در تاریخ خود از ابن عباس آورده. و ترمذی و ابن جریر، طبرانى، ابن مردویه و بیهقی هم روایتی در معنای آن از حسن بن علی نقل کرده اند. و در این میان روایات بسیاری در این معنا از طرق شیعه از ائمه اهل بیت علیهم السلام نقل شده، و در آنها آمده که خدای تعالی لیله القدر را که بهتر از هزار ماه سلطنت بنی امیه است به عنوان تسلیت به رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم عطا فرمود.
روایاتی درباره بهتر بودن شب قدر از هزار ماه، تقدیر امور و نزول ملائکه و روح در آن شب.
و در کافی به سند خود از ابن ابی عمیر از عده ای راویان از امام صادق علیه السلام روایت آورده که گفت: بعضی از اصحاب ما امامیه که به نظرم می آید سعید بن سمان بود از آن جناب پرسید: چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ با اینکه در آن هزار ماه در هر دوازده ماهش یک شب قدر است، فرمود عبادت در شب قدر بهتر است از عبادت در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد.
و در همان کت اب به سند خود از فضیل، زراره و محمد بن مسلم از حمران روایت کرده که از امام باقر علیه السلام از معنای آیه انا انزلناه فی لیله مبارکه سؤال کرد، فرمود بله شب قدر که همه ساله در ماه رمضان در دهه آخرش تجدید می شود شبی است که قرآن جز در آن شب نازل نشده، و آن شبی است که خدای تعالی در باره اش فرموده: فیها یفرق کل امر حکیم.
آنگاه فرمود: در آن شب هر حادثه ای که باید در طول آن سال واقع گردد تقدیر می شود، چه خیر و چه شر، چه طاعت و چه معصیت، و چه فرزندی که قرار است متولد شود، و یا اجلی که بنا است فرا رسد، و یا رزقی که قرار است تنگ و یا وسیع برسد، پس آنچه در این شب مقدر شود، و قضایش رانده شود قضایی است حتمى، ولی در عین حال مشیت خدای تعالی در آنها محفوظ است و خدا با حتمی کردن مقدرات، العیاذ باللّه به دست خود دست بند نمی زند.
حمران می گوید: پرسیدم منظور خدای تعالی از اینکه فرمود شب قدر بهتر است از هزار شب چیست ؟ فرمود عمل صالح از نماز و زکات و انواع خیرات در آن شب بهتر است از همان اعمال در هزار ماهی که در آن شب قدر نباشد، و اگر خدای تعالی جزای اعمال خیر مؤمنین را مضاعف نمی کرد، مؤمنین بجایی نمی رسیدند، ولی خدا پاداش حسنات ایشان را مضاعف می کند.
مؤ لف: منظور امام از اینکه فرمود: ولی در عین حال مشیت خدای تعالی در آنها محفوظ است، این است که قدرت خدای تعالی همیشه مطلق است، او هر زمان هر کاری را بخواهد می کند، هر چند قبلا خلاف آن را حتمی کرده باشد، و خلاصه حتمی کردن یک مقدر قدرت مطلقه او را مقید نمی کند، او می تواند قضای حتمی خود را هم نقض نماید هر چند که هیچ وقت چنین کاری را نمی کند.
و در مجمع است که از ابن عباس از رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم روایت شده که فرمود: وقتی شب قدر می شود ملائکه ای که ساکن در سدره المنتهی هستند و جبرئیل یکی از ایشان است نازل می شوند، در حالی که جبرئیل به اتفاق سایر سکان نامبرده پرچم هایی را به همراه دارند، یک پرچم بالای قبر من، و یکی بر بالای بیت المقدس، و پرچمی در مسجد الحرام و پرچمی بر طور سینا نصب می کنند، و هیچ مؤمن و مومنه ای در این نقاط نمی ماند مگر آنکه جبرئیل به او سلام می کند، مگر کسی که دائم الخمر و یا معتاد به خوردن گوشت خوک و یا زعفران مالیدن به بدن خود باشد.
و در تفسیر برهان از سعد بن عبد اللّه روایت کرده که به سند خود از ابی بصیر روایت کرده که گفت: با امام صادق علیه السلام بودم که سخن از پاره ای خصائص امام در هنگام ولادت به میان آمد، فرمود: وقتی شب قدر می شود امام مستوجب روح بیشتری می گردد. عرضه داشتم فدایت شوم مگر روح همان جبرئیل نیست؟ فرمود: روح از جبرئیل بزرگتر است، و جبرئیل از سنخ ملائکه است، و روح از آن سنخ نیست، مگر نمی بینی خدای تعالی فرموده: تنزل الملئکه و الروح پس معلوم می شود روح غیر از ملائکه است.
مولف: روایات در معنا و خصائص و فضائل شب قدر بسیار زیاد است، که ما در اینجا مختصری از آن را آوردیم، و در بعضی از آن روایات علامتهایی برای شب قدر ذکر شده، از قبیل این که: صبح شب قدر آفتاب بدون شعاع طلوع می کند، هوا در صبح آن شب معتدل است، و لیکن چون این علامتها نه دائمی است و نه اغلب چنین است، لذا از ذکر آن روایات خودداری نمودیم.