فضیلت قرائت و خواص سوره تکاثر

یکصد و دومین سوره قرآن کریم است که مکی و 8 آیه دارد.
در فضیلت این سوره به نقل از امیرالمؤمنین علیه السلام آمده است که این سوره درباره حقانیت عذاب قبر نازل شده است.
/پاورقی 1. الدرالمنثور، ج 6، ص 387./
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرموده اند: قرائت این سوره برابر با 1000 آیه قرآن می باشد.
/پاورقی 2. کنزالعمال./
هم چنین فرموده اند:هر کس سوره تکاثر را قرائت نماید در ملکوت ادا کننده شکر، خوانده می شود.
/پاورقی 3. الجامع الصغیر، ج 2، ص 234./
امام صادق علیه السلام فرمودند: هر کس سوره تکاثر را در نمازهای واجب یا مستحب خود بخواند خداوند برای او اجر و ثواب صد شهید را بنویسد و هر که ان را در نماز مستحبی بخواند برای او ثواب 50 شهید نوشته می شود و در نماز واجبش چهل صف از فرشتگان به همراه او نماز می گزارند.
/پاورقی 4. ثواب الاعمال، ص 125./
از رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم نقل شدهک هر که سوره تکاثر را قرائت نماید خداوند درباره نعمت هایی که در دنیا به او داده است از او حسابرسی نکند وهر که هنگام باریدن باران آن را بخواند و وقتی آن را به پایان برد خداوند گناهانش را می آمرزد.
/پاورقی 5. تفسیرالبرهان، ج 5، ص 743./
در روایت آمده هر کس هنگام نماز عصر این سوره را بخواند تا غروب روز بعد در امان خواهد بود.
/پاورقی 6. تفسیرالبرهان، ج 5، ص 743./
هم چنین رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم فرموده اند: هر کس سوره تکاثر را در هنگام خواب با نیت صادق قرائت نماید 70 هزار حسنه به او داده می شود و 70 هزار گناه از او پاک می شود و 70 هزار درجه به او عطا می شود. قرائت کننده این سوره می تواند از خانواده، همسایه و دوستانش شفاعت کند و خداوند سختی های برخورد با فرشتگان نکیر و منکر را برای او هموار می سازد.
/پاورقی 7. الدرالمنثور، ج 6، ص 386./

آثار و برکات تلاوت سوره تکاثر

1. به دست آوردن مالی عظیم
گفته شده هر کس سوره تکاثر را روز دوشنبه یا چهارشنبه 40 بار بخواند مال عظیم یابد و به خیری رسد که در ذهن و تصورات او نگنجد.
/پاورقی 8. کشکول، افشاری ارومیه ای، ص 11./

2. برآورده شدن حاجات
امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: 22 بار سوره تکاثر را بخوانید در خلوت، و بعد از آن 1000 بار صلوات بفرستید و حاجت خود را بخواهید که خداوند نیز برآورده خواهد نمود.
/پاورقی 9. درمان با قرآن، ص 161./

3. رفع سردرد
هر کس این سوره را بر صاحب سردرد بخواند دردش باذن الله زایل گردد.
/پاورقی 10. درمان با قرآن، ص 161./

4. هدیه و خیر کثیر به اموات
در روایت امده که دو رکعت نماز با این کیفیت خیر کثیره دارد:
در رکعت اول فاتحه و آیة الکرسی و دو بار توحید و در رکعت دوم یک بار فاتحه و 10 بار سوره تکاثر را بخوان و چون نماز تمام شد آن را به مرده مورد نظر هدیه نما به این صورت: اللهم صلی علی محمد و آل محمد و ابعث الی قبر فلان به جای فلان نام مرده را بگو.
/پاورقی 11. درمان با قرآن، ص 161./

شأن نزول و محتوای سوره تکاثر

بسیاری از مفسران معتقدند: این سوره در مکّه نازل شده، بنابراین سخنی که درباره تفاخر در آن آمده، قاعدتاً مربوط به قبائل قریش است که با امور موهومی بر یکدیگر فخر و مباهات می کردند.
ولی بعضی ـ مانند مرحوم طبرسی در مجمع البیان ـ معتقدند: در مدینه نازل شده، و آنچه از تفاخر در آن آمده، ناظر به یهود یا دو طائفه از انصار است، ولی مکی بودن سوره با توجه به شباهت زیادی که با سوره های مکّى دارد، صحیح تر به نظر می رسد.
محتوای این سوره در مجموع، نخست، سرزنش و ملامت افرادی است که بر اساس یک سلسله مطالب موهوم بر یکدیگر تفاخر می کردند.
پس از آن، هشداری نسبت به مسأله معاد، قیامت و آتش دوزخ.
و سرانجام، هشداری در زمینه مسأله سؤال و بازپرسی از نعمت ها می دهد.
نام این سوره از آیه اول آن گرفته شده.
/پاورقی 1. تفسیر نمونه، جلد 27، صفحه 297./

داستان سوره تکاثر

بحث روایتی - چند روایت درباره شاءن نزول سوره تکاثر
در مجمع البیان است که بعضی گفته اند: این سوره در باره یهود نازل شده که گفته بودند: عده ما از جمعیت بنی فلان و بنی فلان و بنی فلان بیشتر است، و خلاصه ما از همه این سه قبیله نیرومندتریم، همین معنا آنان را به خود مشغول کرد تا گمراه از دنیا رفتند - نقل از قتاده.
بعضی دیگر گفته اند: در باره شاخه ای از انصار نازل شده که با شاخه ای دیگر تفاخر کردند - نقل از ابی بریده. و بعضی گفته اند در باره دو قبیله از قریش نازل شده، یعنی بنی عبد مناف بن قصی، و بنی سهم بن عمرو که با یکدیگر تکاثر نموده، اشراف خود را می شمردند، و عدد اشراف بنی عبد مناف بیشتر شد، آنگاه بنی سهم بن عمرو زیر بار نرفته، گفتند باید مرده هایمان را هم به شمار آوریم، شروع کردند به شمردن قبرها، این قبر فلانی است و این قبر فلانی، و در نتیجه عدد بنی سهم بیشتر شد، چون در دوران جاهلیت عدد آنان بیشتر بود - نقل از مقاتل و کلبی.
و در تفسیر برهان از برقی از پدرش از ابن ابی عمیر از هشام بن سالم از امام صادق علیه السلام روایت کرده که در تفسیر آیه لو تعلمون علم الیقین فرموده: علم الیقین دیدن به چشم است.
مؤلف: این روایت معنایی را که ما کردیم تایید می کند.
روایاتی بیانگر اینکه مراد از نعیمی که از آن سؤال می شود محمد و آل او علیه السلام ، یا ولایتاهل بیت علیه السلام است و توضیحی در این باره، صفحه و در تفسیر قمی به سند خود از جمیل از امام صادق علیه السلام روایت کرده که گفت: به آن حضرت عرضه داشتم معنای آیه لتسئلن یومئذ عن النعیم چیست؟ فرمود: این امت بازخواست می شود از نعمت رسول الله، و سپس از نعمت ائمه اهل بیتش.
و در کافی به سند خود از ابی خالد کابلی روایت آورده که گفت: وارد شدم بر امام ابو جعفر علیه السلام دستور داد غذا آوردند، من با آن جناب طعام خوردم، طعامی که پاکیزه تر و لطیف تر از آن در عمرم نخورده بودم، همینکه از طعام فارغ شدیم، فرمود: ای ابو خالد این طعام را چگونه دیدی؟ و یا فرمود: طعام ما را چگونه دیدی؟ عرضه داشتم فدایت شوم، من در عمرم طعامی پاکیزه تر و نظیف تر از این نخورده بودم، ولی در حین خوردن به یاد آیه افتادم که خدای تعالی می فرماید: ثم لتسئلن یومئذ عن النعیم پس حضرت فرمود: خدای تعالی از خوردن شما نمی پرسد، تنها از آن دین حقی که شما بر آنید بازخواست می کند.
و نیز در آن کتاب به سند خود از ابو حمزه روایت کرده که گفت: با جماعتی نزد امام صادق علیه السلام بودیم، حضرت دستور داد طعام بیاورند، طعامی آوردند که در تمام عمرمان لذیذتر و خوشبوتر از آن نخورده بودیم، بعد خرمایی آوردند که آنقدر شفاف و صاف و زیبا بود که همه را به تماشا واداشت، مردی از حضار گفت: به زودی از این نعیمی که نزد پسر پیغمبر از آن متنعم شدید بازخواست می شوید، امام علیه السلام فرمود: خدای عز و جل کریم تر و شانش جلیل تر از آن است که طعامی به بنده اش بدهد، و آن را برای شما حلال و گوارا بسازد، آن وقت بازخواستتان کند که چرا خوردید؟ بلکه منظور از نعیم در آیه لتسئلن یومئذ عن النعیم تنها نعمت محمد و آل محمد صلی اللّه علیه و آله و سلم است که به شما ارزانی داشته.
مؤلف: و این معنا به طرق دیگر و عبارات مختلفی از ائمه اهل بیت علیهم السلام روایت شده، و در بعضی از آنها آمده که منظور از نعیم، ولایت دوستی و اطاعت ما اهل بیت است. و برگشت این معنا به همان معنایی است که ما خاطر نشان ساخته و گفتیم، منظور از نعیم تمامی نعمت هایی است که خدای تعالی به بشر انعام فرموده، بدان جهت که نعمت است، و ولایت اهل بیت از ارزنده ترین مصادیق آن است بلکه با راهنمایی امامان است که استعمال نعمت شکر می شود نه کفران.