آموزش روخواني قرآن ?
براي آموختن و يادگيري روخواني قرآن بايد با سه چيز آشنا شويم:

الف. حروف قرآن
ب. علائم قرآن
ج. قواعد قرآن

الف. حروف قرآن
براي آموختن هر زباني، اوّل بايد با حروف الفباي آن زبان آشنا شويم. مي دانيد كه قرآن به زبان عربي است، پس براي يادگيري روخواني قرآن، اوّل بايد با حروف الفباي عربي آشنا گرديم.

1. تعداد حروف
حروف الفباي عربي همان حروف الفباي فارسي است، با اين تفاوت كه چهار حرف (پ، چ، ژ، گ) در زبان عربي وجود ندارند. پس زبان عربي داراي بيست و هشت (28) حرف است.

2. شكل ها و اسم هاي حروف
شكل ها و اسم هاي حروف عربي عبارتند از:
شماره شكل حرف اسم حرف شماره شكل حرف اسم حرف
1 ا (ء) الف (همزه) 15 ض ضاد
2 ب باء 16 ط طاء
3 ت تاء 17 ظ ظاء
4 ث ثاء 18 ع عَين
5 ج جيم 19 غ غَين
6 ح حاء 20 ف فاء
7 خ خاء 21 ق قاف
8 د دال 22 ك كاف
9 ذ ذال 23 ل لام
10 ر راء 24 م ميم
11 ز زاء (زاي) 25 ن نون
12 س سين 26 ه هاء
13 ش شين 27 و واو
14 ص صاد 28 ي ياء

توجّه
بعضي از حروف زبان فارسي و عربي به دو شكل بزرگ (آخر) و كوچك (غيرآخر) نوشته مي شوند. اين حروف عبارتند از: (ب ، ت ، ث ، ج ، ح ، خ ، س ، ش ، ص ، ض ، ع ، غ ، ف ، ق ، ك ، ل ، م ، ن ، ه ، ي). مثلاً حرف هاي باء، جيم، و ياء به اين دو شكل نوشته مي شوند:
(ب ـ بــ)، (ج ـ جــ)، (ي ـ يــ). شكل اين حروف در زبان فارسي و عربي يكسان است، به جز حرف تاء (ت) كه در زبان عربي به دو شكل (ـة) و (ة) نيز نوشته مي شود.

در زبان عربي، در آخر اسـم بعضي از حـرف ها - همـزه- قرار دارد. اين همزه نوشته مي شود، امّا خوانده نمي شود تا خواندنِ آن حرف راحت تر باشد. مثلاً حرف (ت) با همزه و به صورت (تاء) نوشته مي شود، ولي بدون همزه و به صورت (تا) خوانده مي شود.

پرسش:
1. زبان عربي داراي چند حرف است؟
2. كدام حروف فارسي در زبان عربي نيستند؟
3. شكل كدام حروف عربي با شكل آن ها در زبان فارسي تفاوت دارد؟
4. شكل بزرگ (آخر) و شكل كوچك (غيرآخر) كدام حروف يكسان است؟
5. در آخر اسم كدام حروف عربي همزه قرار دارد؟ آيا اين همزه خوانده مي شود؟

تمرين:
اسم هر يك از چهارده حرف زير را بنويسيد:
ا (ء) ، ت ، ج ، ذ ، ز ، ش ، ض ، ط ، ع ، ل ، ن ، ه ، و ، ي.

3. حروف مُقَطَّعه
از مجموع 114 سوره قرآن، 29 سوره با حروفي آغاز مي شوند كه بايد جدا جدا و با اسم هاي مخصوص خودشان خوانده شوند. اين حروف را -حروف مُقَطَّعه- مي نامند. مثلاً در آغاز سوره بقره، عبارت (الم) آمده است كه چنين خوانده مي شود: (الف، لام، ميم).
مجموع اين حروف، 78 حرف است كه اگر حرف هاي تكراري شان را كنار بگذاريم، 14 حرف باقي مي مانند. اكنون با اين حروف و اسم هاشان آشنا مي شويد:(16)
شماره شكل حرف اسم حرف
1 ا الف
2 ح حاء
3 ر راء
4 س سين
5 ص صاد
6 ط طاء
7 ع عَين
8 ق قاف
9 ك كاف
10 ل لام
11 م ميم
12 ن نون
13 ه هاء
14 ي ياء
همان گونه كه مي بينيد حروفي كه آخرشان همزه (ء) است، بدون همزه خوانده مي شوند، مثلاً (طه) به اين صورت خوانده مي شود:(طا ـ ها).
همه عبارت هاي داراي حروف مقطّعه ـ بدونِ آوردنِ عبارت هاي تكراري ـ به صورت يك حرفي، دو حرفي، سه حرفي، چهار حرفي، و پنج حرفي عبارتند از:
شماره نام سوره حروف مقطّعه طرز خواندن حروف مقطّعه
1 صاد ص صآد
2 قاف ق قآف
3 قلم ن نون
4 فُصِّلَت حم حا ـ ميم
5 دُخان حم حا ـ ميم
6 مؤمن حم حا ـ ميم
7 زُخرُف حم حا ـ ميم
8 جاثِيَه حم حا ـ ميم
9 اَحقاف حم حا ـ ميم
10 نَمل طس طا ـ سين
11 ياسين يس يا ـ سين
12 طاها طه طا ـ ها
13 يونُس الر الف ـ لآم ـ را
14 هود الر الف ـ لآم ـ را
15 يوسُف الر الف ـ لآم ـ را
16 ابراهيم الر الف ـ لآم ـ را
17 حِجر الر الف ـ لآم ـ را
18 بَقَره الم الف ـ لآم ـ ميم
19 روم الم الف ـ لآم ـ ميم
20 آلِ عِمران الم الف ـ لآم ـ ميم
21 عَنكَبوت الم الف ـ لآم ـ ميم
22 لُقمان الم الف ـ لآم ـ ميم
23 سَجده الم الف ـ لآم ـ ميم
24 شُعَراء طسم طا ـ سين ـ ميم
25 قَصَص طسم طا ـ سين ـ ميم
26 رَعد المر الف ـ لآم ـ ميم ـ را
27 اَعراف المص الف ـ لآم ـ ميم ـصآد
28 شوري حمعسق حا ـ ميم ـ عَين ـسين ـ قآف
29 سوره مَريَم كهيعص كآف ـ ها ـ يا ـ عَين ـ صآد

تذكّر
بالاي برخي از حروف مقطّعه، علامت مَدّ (~) وجود دارد. به هنگامِ تلفّظ، بايد اين حروف را به صورتِ كشيده بخوانيم.

اسم برخي از حروف زبان عربي با زبان فارسي تفاوت دارد. براي نشان دادن اين تفاوت، در قرآن هايي كه به شيوه فارسي علامت گذاري شده اند، علامتي به شكل الف كوتاه (ا) روي برخي از حروف مقطّعه گذاشته مي شود تا قاري فارسي زبان، آن ها را صحيح و درست بخواند، مثلاً حم را به صورت (حا ـ ميم) بخواند، نه به صورت (حِ ـ ميم).

پرسش:
1. چند سوره قرآن با - حروف مقطّعه- آغاز مي شوند؟
2. - حروف مقطّعه- به چه حروفي گفته مي شود؟
3. مجموع - حروف مقطّعه- چند حرف است؟
4. اگر حرف هاي تكراري را كنار بگذاريم، چند حرف از - حروف مقطّعه- باقي مي مانند؟ اسم هر يك را ذكر كنيد.
5. - حروف مقطّعه- اي كه در آخرشان همزه (ء) است، چگونه خوانده مي شوند؟
6. - حروف مقطّعه- در كدام عبارت جمع شده اند؟
7. - حروف مقطّعه- به صورت هاي چند حرفي هستند؟
8. چرا بالاي برخي از - حروف مقطّعه- علامتي به شكل الفِ كوتاه (ا) مي گذارند؟

تمرين:
اين -حروف مقطّعه- را بخوانيد:
ق ـ يس ـ الر ـ المص ـ كهيعص ـ ن ـ طس ـ الم ـ المر ـ حم ـ عسق.